Paradoks Muhakeme yürütme becerisi, yani yürütücü işlevler, bireylerin düşüncelerini düzenleme, hedef belirleme, plan yapma, dikkatini sürdürme ve sorunları çözme gibi bilişsel süreçleri kapsar. Bu beceriler çocukların okul başarılarından sosyal ilişkilerine kadar birçok alanda etkili olur. Muhakeme yürütme becerileri zayıf olan çocukların gelecekte karşılaşabileceği potansiyel sorunlar ve riskler şöyle özetlenebilir:
Akademik Başarı Düşüklüğü:
Yürütücü işlevlerdeki zayıflık, akademik performansı olumsuz etkiler. Bu çocuklar plan yapma, dikkatini sürdürme ve görevleri tamamlama konusunda zorluk yaşarlar. Araştırmalar, yürütücü işlevlerin akademik başarıyla güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu göstermektedir .
Sosyal ve Duygusal Zorluklar:
Bu çocuklar sosyal ilişkilerde de sorun yaşayabilirler. Duygusal düzenleme ve empati kurma becerileri sınırlı olabileceğinden, akran ilişkilerinde problemler, yalnızlık ve sosyal izolasyon riski artar .
Davranışsal Problemler:
Muhakeme yürütme becerileri düşük olan çocuklarda dürtüsellik, öfke kontrolü ve planlama zorlukları gibi davranışsal problemler görülebilir. Bu durum, hem aile içi ilişkileri hem de okul ortamındaki uyumu olumsuz etkileyebilir .
Psikolojik Sorunlar:
Depresyon, anksiyete ve diğer psikolojik bozuklukların gelişme riski artar. Zayıf yürütücü işlevlere sahip çocuklar, stresle başa çıkma ve duygusal zorluklarla başa çıkmada daha fazla zorlanabilirler .
Mesleki Başarı ve İş Yaşamında Zorluklar:
İleri yaşlarda bu bireyler iş yaşamında da zorluklarla karşılaşabilirler. Planlama, organizasyon ve zaman yönetimi gerektiren işlerde başarılı olmakta zorlanabilirler. Bu, kariyer gelişimlerini olumsuz yönde etkileyebilir .
Kaynaklar
- Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168.
- Zelazo, P. D., & Carlson, S. M. (2012). Hot and cool executive function in childhood and adolescence: Development and plasticity. Child Development Perspectives, 6(4), 354-360.
- Blair, C., & Raver, C. C. (2015). School readiness and self-regulation: A developmental psychobiological approach. Annual Review of Psychology, 66, 711-731.
- Riggs, N. R., Jahromi, L. B., Razza, R. P., Dillworth-Bart, J. E., & Mueller, U. (2006). Executive function and the promotion of social-emotional competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 27(4), 300-309.
- Barkley, R. A. (2011). Executive functions: What they are, how they work, and why they evolved. Guilford Press.
- McCloskey, G., Perkins, L. A., & Van Divner, B. (2009). Assessment and intervention for executive function difficulties. Routledge.
- Hughes, C., & Graham, A. (2002). Measuring executive functions in childhood: Problems and solutions? Child and Adolescent Mental Health, 7(3), 131-142.
- Friedman, N. P., & Miyake, A. (2017). Unity and diversity of executive functions: Individual differences as a window on cognitive structure. Cortex, 86, 186-204.
