Paradoks Enflasyon, genel olarak bir ekonominin fiyat seviyesindeki sürekli artışı ve para biriminin satın alma gücünün düşmesini ifade eder. Bu durum, belli bir dönemde mal ve hizmetlerin genel fiyatlarının artmasıyla ortaya çıkar. Enflasyon, bir ekonominin sağlığı ve istikrarı için önemli bir göstergedir.
Kendi kişisel enflasyonunuzu belirlemek için seçtiğiniz ürünlerin fiyat değişimlerini düzenli olarak izleyerek, genel bir enflasyon eğilimi hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu, kişisel harcamalarınızın ve bütçenizin gelecekteki planlaması için faydalı olabilir.
- Ürün Seçimi: Kendi enflasyon sepetinizi oluşturmadan önce, genellikle sıkça satın aldığınız veya tüketiminizde belirleyici olan ürünleri seçmelisiniz. Yiyecek, içecek, temel tüketim ürünleri veya kişisel harcamalarınızın bulunduğu alanlara odaklanabilirsiniz.
- Belirli Ürünlerin Listesi: Önceden belirlediğiniz bu ürünleri bir liste halinde yazın. Örneğin: süt, ekmek, yumurta, benzin, sebze, meyve, ulaşım gibi.
- Fiyatları Kaydetme: Şimdi, seçtiğiniz bu ürünlerin bugünkü fiyatlarını not alın. Bu, bir defterde, elektronik bir tabloda veya herhangi bir şekilde fiyatları izleyebileceğiniz bir yerde olabilir.
- Düzenli Aralıklarla Fiyatları Güncelleme: Bundan sonra, belirlediğiniz aralıklarla (aylık, üç aylık veya yıllık gibi), aynı ürünlerin fiyatlarını tekrar kontrol edin ve kaydedin.
- Karşılaştırma ve Analiz: Belirli bir zaman diliminde (örneğin, bir ay, üç ay veya bir yıl), önceki fiyatlarla bugünkü fiyatları karşılaştırarak artış veya azalışları analiz edebilirsiniz. Bu, her ürün için yüzde olarak veya miktar bazında yapılabilir.
- Sonuçları Değerlendirme: Bu izleme süreci sonunda, her bir ürün için fiyat değişimlerini gözlemleyebilir ve kendi kişisel enflasyon oranınızı belirleyebilirsiniz.
Örneğin, diyelim ki sizin enflasyon sepetimize 10 adet ürün ekleyeceğiz. Bu 10 adet ürünü kendimizi beliryelim ve ürünler üzerinden bir enflasyon endeksi oluşturalım. Örnek olarak 10 farklı ürünün bir önceki dönemdeki fiyatlarını ve şimdiki fiyatlarını kullanarak enflasyon endeksini hesaplamamız gerekiyor.
Öncelikle, 10 farklı ürün ve bunların bir önceki dönemdeki ve şimdiki fiyatları:
- Ekmek: Bir önceki fiyat: 2 TL, Şimdiki fiyat: 2.50 TL
- Süt: Bir önceki fiyat: 5 TL, Şimdiki fiyat: 6 TL
- Benzin: Bir önceki fiyat: 8 TL (litre başına), Şimdiki fiyat: 9 TL (litre başına)
- Pirinç: Bir önceki fiyat: 12 TL, Şimdiki fiyat: 13 TL
- Domates: Bir önceki fiyat: 3 TL/kg, Şimdiki fiyat: 3.50 TL/kg
- Telefon Faturası: Bir önceki fiyat: 80 TL, Şimdiki fiyat: 85 TL
- Kitap: Bir önceki fiyat: 30 TL, Şimdiki fiyat: 32 TL
- Sinema Bileti: Bir önceki fiyat: 20 TL, Şimdiki fiyat: 22 TL
- Jeans Pantolon: Bir önceki fiyat: 100 TL, Şimdiki fiyat: 110 TL
- Restoran Yemeği: Bir önceki fiyat: 50 TL, Şimdiki fiyat: 55 TL
Bu verilere dayanarak enflasyon endeksini hesaplayalım:
- Her bir ürünün fiyat artış oranını bulmak için [(şimdiki fiyat – bir önceki fiyat) / bir önceki fiyat] formülünü kullanalım ve sonucu yüzde olarak ifade edelim.
- Ardından, bu yüzdelik değişimleri toplayalım ve 10’a bölelim (ürün sayısı) – bu, ağırlıksız bir endeks olacak.
Ekmek için: [(2.50 – 2) / 2] * 100 = 25%
Süt için: [(6 – 5) / 5] * 100 = 20%
Benzin için: [(9 – 8) / 8] * 100 = 12.5%
Pirinç için: [(13 – 12) / 12] * 100 = 8.33%
Domates için: [(3.50 – 3) / 3] * 100 = 16.67%
Telefon Faturası için: [(85 – 80) / 80] * 100 = 6.25%
Kitap için: [(32 – 30) / 30] * 100 = 6.67%
Sinema Bileti için: [(22 – 20) / 20] * 100 = 10%
Jeans Pantolon için: [(110 – 100) / 100] * 100 = 10%
Restoran Yemeği için: [(55 – 50) / 50] * 100 = 10%
Toplam değişim oranı: 25 + 20 + 12.5 + 8.33 + 16.67 + 6.25 + 6.67 + 10 + 10 + 10 = 115.42
Endeks: 115.42 / 10 = 11.542
Bu hesaplama sonucunda, bu örnek için ağırlıksız bir enflasyon endeksi olan 11.542 elde edilir. Bu endeks, sepetinizdeki 10 ürünün fiyatlarındaki değişimi temsil etmektedir. Gerçek hayatta, endeks hesaplamak için genellikle ürünlerin ağırlıklı ortalaması kullanılır, fakat bu örnek ağırlıksız bir endeks oluşturmak üzerine yapıldığının altını çizelim. Kısaca buna Bireysel Fiyat Endeksi (BİFE) şeklinde bir tanımlama yapmamızın sakıncası olmayacağını düşünmekteyim.
%11.52’lik enflasyon artışı olurken çalıştığımız kurum bize aynı oranda zam yapıp yapmadığını kıyaslayarak satın alma gücünüzün düştüğünü de görebilirsiniz.
Aykın Das
