Nietzsche Anarşist Miydi?

Friedrich Nietzsche’nin Anarşist olup olmadığı son zamanların en çok konuşulan felsefe konularından birisi. En başından söylemeliyiz ki Nietzsche, Anarşist değildi fakat fahri bir Anarşistti.

Nietzsche, Anarşizm’in bir savunucusu olmasada, birçok düşüncesinin Anarşizm ile bağdaşmasından ötürü Anarşizm ile bütünleşmiş bir filozoftur. Anarşizm ile Nietzsche arasında birçok ortak düşünce vardır ve çoğu Anarşist, Nietzsche’nin görüşlerinden etkilenmiştir. Her ne kadar Nietzsche yaşamının son 10 yılında Anarşistleri eleştiren yazılar kaleme alsada Anarşist düşünce ile Nietzsche ‘nin bütünlüğü kabullenilmesi gereken bir gerçektir. Kısacası Nietzsche, Anarşizm’in bir parçasıdır.

Nietzsche’nin ne efendi ne köle olacak bir insan yaratma felsefesi olan Übermensch (Üstinsan), Anarşizm’in insan idealini oluşturur. Nietzsche’nin devlet kavramına karşı olması, Hıristiyanlık karşıtı olması, sürülerin akılsız sosyal davranışlarından iğrenmesi, hem piyasanın hem de devletin kültürel üretim üzerindeki etkisine olan güvensizliği gibi birçok düşüncesi Anarşist düşünce ile paydaştır.

Nietzsche’nin kaleme aldığı yazıları, Nietzsche’nin çağdaşı Bireysel Anarşizm’in öncüsü Max Stirner’in kaleme aldığı yazılar ile kıyaslanmıştır. Özellikle Nietzsche’nin, Stirner’in The Ego and Its Own (Der Einzige und sein Eigentum, 1845) kitabınından etkilendiği söylenir hatta Nietzsche’nin, Stirner’i intihal ettiği bile iddia edilmiştir. Döneminde yaşanan bu tür olaylar ve iddialar gerçek olsada olmasada sonuç olarak kaleme alınanların ve düşüncelerin Anarşist öğeler ile benzerlik gösterip göstermediğine bakılması gerekir.

Ünlü Anarşist Emma Goldman ise Nietzsche’nin bir Anarşist olduğunu söyler ve onu Fahri Anarşist olarak adlandırır. Bununla birlikte, Nietzsche’nin Goldman dahil Murray Bookchin, Albert Camus, Michel Onfray ve Wolfi Landstreicher gibi isimler üzerinde etkisi çok büyüktür.

Ayrıca belirtmek gerekirki Anarşizm, diğer ideolojiler gibi belirli kalıplara sığdırılmış bir düşünce sistemi olmaması nedeni ile tüm insanlığın refahı arayışı içerisindedir. Günümüzde Sosyalizm sanılan ya da vandalizm olarak algılanan (aslında algılatılmak istenen) Anarşizm’in bilinememsindeki en büyük eksiklik; okumamaktır. Kapitalizm’in, kaos yaratmak için şiddet yaratan gruplara yüklediği Anarşi ifadesini Anarşizm’den de ayırmak gerekir. Okumak gerekir. Anlatmak gerekir…