Paradoks Yapay zeka ve makine öğrenimi, büyük veri kümelerini analiz etme, desenleri tanımlama ve öngörü yapma yetenekleriyle mali ve cezai denetim süreçlerinde büyük bir potansiyele sahip konuma gelmiştir. Özellikle vergi kaçakçılığı gibi sorunların önlenmesi veya suç unsurlarının tespiti gibi konularda YZ tabanlı sistemler, etkili eşitliği ve adaleti sağlamada mutlaka kullanılacak bir araçlar arasında gelir.
Mali açıdan, yapay zeka ve derin öğrenme teknikleri, gelir-gider verilerini inceleyerek kara para akışlarını tespit edebilir. Vergi kaçakçılığı gibi sorunların belirlenmesi ve önlenmesi konusunda da bu teknolojiler oldukça etkili olabilir. Bu, vergi adaleti açısından da oldukça önemli bir adım olabilir. Bugün vergi kaçıran bir kişiyi delilleri ile şikayet etmenize rağmen birkaç sene sonra incelemeye başlanıp, başladığı gibi sonlandırılması en çok eleştirilen devlet anlayışından birisidir. Bu da vergi cezası alan ile almayan arasında adaletsizliğe yol açmaktadır.
Cezai açıdan, yapay zeka suç unsurlarını tespit etme ve suçları önleme konusunda kullanılabilir. Özellikle suç analizi ve suç öngörüsü gibi alanlarda yapay zeka sistemleri, polis ve adalet sistemlerine destek sağlayabilir. Bu da daha adil bir ceza adaleti sağlama yolunda önemli bir adımdır. Çin, bugün yapay zeka savcısı ile yapılan testler sonucu %100’e yakın başarılı sonuç verdiğini açıklamıştır.
Değiştirilemez ve İnkar Edilemez Sistemler Kullanılmalı
Yapay zeka tabanlı sistemlerin, belirli bir veri seti ve algoritmalar üzerinden işleyen yapısı, doğru ve tarafsız bir şekilde çalıştığında değiştirilemez ve inkar edilemez sonuçlar üretmesi mümkündür. Bu sistemler, veri analizi ve öğrenme yoluyla kararlarını belirlerken, insan müdahalesi olmaksızın işlev görürler.
Bu tarz sistemler, belirlenen algoritmalar ve veri setleri doğrultusunda işlem yaparlar ve genellikle kararlarını bu temelde verirler. Bu durum, verilerin ve algoritmaların doğruluğu ve adilliği kadar önemlidir. Eğer veri setleri yanlış, eksik veya ön yargılıysa veya algoritmalar hatalıysa, yapay zeka sistemi de doğru sonuçlar üretemeyebilir.
Bu sistemlerin temelinde insanlar tarafından oluşturulan algoritmalar ve veri setleri bulunur. Bu nedenle, veri setlerindeki hatalar, ön yargılar veya algoritmaların yanlış programlanması gibi durumlar, yapay zeka sistemlerinin sonuçlarını etkileyebilir ve değiştirilebilir kılar. Demokratik bir devlet ya da federatif yapılarda böyle bir altyapının tasarlanabilir olmaması mümkün hale getirilmelidir.
Yapay zeka sistemlerinin doğru, adil ve güvenilir sonuçlar üretebilmesi için algoritmaların doğru şekilde oluşturulması, veri setlerinin kalitesi ve şeffaflığı önemlidir. Ancak, tamamen değiştirilemez ve inkar edilemez olmaları, veri ve algoritma hataları veya etik konular göz önünde bulundurulduğunda tam olarak geçerli olmayabilir. İnsan denetimi ve şeffaflık, yapay zeka sistemlerinin etik ve doğru kullanımını sağlamak açısından önem arz eder.
Yapay Zeka İle Eşitliğe Doğru
Teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte, yapay zeka (YZ) ve benzeri teknolojilerin toplumsal süreçler üzerindeki etkileri giderek artıyor. Bu teknolojilerin, demokratik işleyişte devrim niteliğinde bir değişim getirebileceği düşünülmekte. Yapay zeka, yönetim süreçlerindeki katılımcılığı artırabilir ve toplumun karar alma süreçlerine daha fazla dahil olmasını sağlayabilir.
Geleneksel demokratik sistemlerde, karar alma süreçleri genellikle seçilmiş temsilciler veya yöneticiler tarafından yürütülür. Ancak yapay zeka ile desteklenmiş bir yönetim modeli, doğrudan katılımı ve karar alma süreçlerini daha geniş bir kesime yaymayı mümkün kılabilir. Yapay zeka, geniş çaplı verileri analiz edebilme ve öngörü yapabilme yetenekleri sayesinde, toplumun ihtiyaçlarını ve tercihlerini daha iyi anlayabilir. Bugün milletvekillerinin, milletin vekili olarak milletin sorunlarını meclise götürdüğünü ve tartışmaya açtığını idda edebilir miyiz? Yoksa milletvekili bir güç ve rant aracı olarak mı kullanıyor? Bu sorunun cevapları üzerinden bu konuyu başka bir yerde tartışmak daha iyi olacaktır.
Yapay zeka, karar alma süreçlerinde tarafsızlığı ve objektifliği sağlama potansiyeline sahiptir. İnsan faktörünün önyargıları veya kişisel tercihleri bertaraf ederek, daha adil ve eşitlikçi bir karar alma süreci sunabilir. Bu da demokratik işleyişin temel prensipleriyle uyumlu bir şekilde yönetimin daha adil olmasına olanak tanır.
Ancak yapay zeka destekli yönetimde bazı sorunlar da göz ardı edilmemelidir. Özellikle veri gizliliği, algoritmik şeffaflık ve insan faktörünün gerekliliği gibi konular dikkatle ele alınmalıdır. Yapay zeka sistemlerinin insan denetimi ve rehberliği olmadan kullanılması, etik ve adalet açısından riskler doğurabilir.
Bu teknolojilerin kullanımında bazı etik ve mahremiyet konuları da göz önünde bulundurulmalıdır. Veri gizliliği ve bireysel haklar gibi konular, yapay zeka sistemlerinin uygulanması aşamasında dikkate alınmalı ve düzenleyici tedbirlerle korunmalıdır. Ayrıca, bu sistemlerin insan denetimi ve rehberliği altında kullanılması, adalet ve eşitlik ilkelerine uygunluğu sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Yapay zeka ile desteklenmiş bir yönetim modeli, demokratik işleyişi güçlendirebilir ve toplumun daha geniş bir kesiminin katılımını sağlayacaktır. Bu süreçte, veri gizliliği, şeffaflık ve insan denetimi gibi konuların göz önünde bulundurulması, yapay zeka ile yönetimin demokratik değerlere uygun bir şekilde geliştirilmesi için önemlidir.
Sonuç olarak, yapay zeka ve benzeri teknolojilerin mali ve cezai denetim süreçlerinde kullanılması, daha adil bir toplum için önemli bir adım olacaktır.
